SAHEL, Africa
BANNAMAGYE abaawamba Mali, Niger ne Burkina Faso beenywezezza ne batiisa Bufalansa n’ebabuukako bukumbu.
Kino kiddiridde Bannamagye; Capt. Ibrahim Traoré (Burkina Faso), Col. Assimi Goïta owa Mali ne Genero Abdourahamane Tiani eyawambye e Niger okukola omukago gwe baatuumye ‘Alliance of Sahel States’ mwe baalayidde okwang’anga oyo yenna agezaako okutiisatiisa wadde okulumba omu ku bammemba baagwo.
Nga basinziira mu kibuga kya Mali ekikulu Bamako, beerayiridde okugatta amaanyi balwanyise oyo yenna agezaako okubalumba, ne bategeeza Bufalansa (eyabafuganga mu biseera by’abafuzi b’amatwale) nti kye kiseera erekere awo okuteeka ennyindo mu nsonga za Africa.
Bannamagye bano we baakoledde endagaano eno ng’omukago ogutaba ensi za West Africa ogwa ECOWAS guzze gulaalika okulumba ensi zino abajaasi ze bazze bawamba baggyeko bannamagye abali mu buyinza, bazzeeko Gavumenti ezaalondebwa abantu babulijjo.
ECOWAS yasinze kusaanuuka jjo ly’abalamu, mu July w’omwaka guno, amagye agaakulembeddwa Genero Tiani bwe gaavuunise Gavumenti ya musajja mukulu Mohamed Bazoum abadde yaakalondebwa ku kifo kino mu 2021, era waabaddewo nsalessale eyaweereddwa aba ECOWAS nti ssinga aggwaako nga tannazzaayo buyinza baakukozesa amagye g’omukago bamumaamule mu ntebe.
Wano banywanyi ba Gen. Tiani okuli Col. Goïta owa Mali ne Capt. Traoré owa Burkina Faso baavuddeyo mu lwatu ne balayira nti ECOWAS k’egeza okulinnya e Niger nabo baakwegatta bagizzeeyo nga nnabugi si mufungize, ekyatiisizza aba ECOWAS ne Bufalansa ebadde ebavumirira.
Ekyaddiridde ye ECOWAS okusalawo okudda mu nteeseganya ey’emirembe okulaba nga abali mu buyinza nga baawamba buwambe babuddize abantu baabulijjo, kyokka be bagamba kino baba nga abafuuyira endiga omulere, era tewali bibala byavudde mu nteeseganya zino!
Engeri Bufaransa gy’epondoose
Bufalansa, ebadde ekyalemedde mu nsonga za Africa naye amaanyi gaagenze gagiggwa naddala bwe gwatuuse ku kuwamba okw’e Niger. Kino kiri bwekityo kubanga Bufalansa ebadde erina omukago gwe yakola ne Niger, Chad, Mali, Burkina Faso ssaako Mauritania n’ekigendererwa okulwanyisa abatujju b’obubinja bwa ba Jihadist obutigomya ensi ezo zonna.
Mu mukago guno ogwakolebwa mu 2017, Bufalansa yatuuka n’okutwalayo amagye gaayo ne gagumba mu mawanga gano nga gayambako okulwanyisa abatujju, kyokka Genero Tiani olwawambye n’agafuumuula wamu n’omubaka wa Bufalansa abadde atuulayo, ng’agamba nti abantu b’e Niger basobola okwekolera ku batujju bano.
Kino yagenze okukikola nga n’e Mali ssaako Burkina Faso baafuumuula dda Bufalansa ewaabwe, nga ‘bassempala’ bano okuteeka omukono ku ndagaano eteekawo omukago gwabwe mwe baalayiridde obuteevaamu kwabadde kwongera kukiggumiza.
Mu bbanga lya myaka esatu gyokka, abajaasi bawambye obukulembeze mu nsi za Africa mukaaga (6) nga kigambibwa nti essaawa yonna ne bannaabwe abalala nga: Col. Mamadi Doumbouya ne Gen Brice Nguema eyawambye Gabon bakubeegattako banyweze omukago guno, n’obwannantagambwako