Ebisoomooza mu bulunzi bw’enkoko by’olina okwegendereza

BANGI bwe tubeera tutandika bizinensi tulowooza ku birungi byokka ne twerabira nti, buli awali ekirungi n’ekibi we kibeera. Noolwekyo ggwe ayingira bizinensi y’enkoko,olina okwerinda bino bizinensi ereme kukufuukira kizibu.
Ebimu ku bisoomooza bino, bisobola okwetangirwa, ebirala osobola kubiteebereza
n’obyetegekera, ate ebirala bisobola okuva ku butakola oba okukola ky’oteekeddwa
okukola mu bukyamu, obulagajjavu n’ebirala.
Ensaasaanya: Ebiseera ebimu osobola okukola embalirira ku ssente z’osuubira okusaasaanya ku nkoko z’ogenda okulunda okutuuka ku katale, kyokka ssente zino ne zisukka olw’ebintu eby’enjawulo gamba bbeeyi y’obukoko, bbeeyi y’emmere ekyukakyuka buli kiseera, okwonooneka kw’ebikozesebwa ng’ensuwa, sigiri, amanda mu bbuluuda, okwonooneka kw’emmere ng’eyiikayiika, okuliibwa
emmese oba okubbibwa abakozi n’abantu abalala. Mu mbeera eno wandibadde n’obusoboziokubeerako w’osobola okufuna ssente singa otuuka nga
zikuweddeko.
Bbeeyi mu katale: Bbeeyi y’enkoko, amagi n’ennyamaimu ku bisinga okusoomooza mu bulunzi bw’enkoko. Okugeza bbeeyi y’amagi emanyi okukka ne gatuuka mu 9,000/-, kyokka ng’emmere eri waggulu. Enkoko ennyama nga bagula ku 10,000/- kyokka ng’emmere eri waggulu. Mu mbeera eno weetaaga okuzimba obwesigwa
mu bakasitoma bo b’otandika nabo oba okunoonya abakozesa kontulakiti olwo bbeeyi esigale nga y’emu, kyokka naawe manya nti, singa erinnya okusinga gye mwakkiriziganyako, oyinza obutayongeza.
Embeera y’obudde: Enkyukakyuka mu mbeera y’obudde nayo ereetawo
okusoomooza. Mu kiseera kino, ggwe omulunzi w’enkoko ’amagi oyinza okufuna okwesala kw’amagi mu nkoko zo olwo n’ofiirwa ssente ze wandifunye.
Noolwekyo olina okubeera omwegendereza ng’olondoola embeera y’enkoko zo osobole
okukwataganya embeera ng’ozongera amazzi, empewo n’ebirala.
Endwadde: Obulwadde kimu ku bintu by’oteekeddwa kwegendereza obutatuuka
ku ffaamu yo kuba singa buyingira bubeera bwa bbeeyi okulwanyisa ate nga busobola
n’okumalirawo ddala eddundiro lyonna. Kikulu okwetangira obulwadde buno ng’ossaawo ebikozesebwa mu kwetangira okutandikira ku kugema enkoko nga bw’olambikiddwa, okuzimba olukomera, eddagala eririnnyibwamu, okutangira
abantu okumala gayingizaAmazzi: Waakiri enkoko zo zireme okubeera n’emmere
okusinga obutabeera na mazzi, kuba amazzi kimu ku bintu ebikulu ddala ku ffaamu. Galina okubeerawo mu bungi ate nga mayonjo ekiseera kyonna era fuba okulaba
ng’olina ttanka etereka amazzi agayinza okukuyisa mu kaseera k’akazigizigi nga tolinaawo.
Omutindo gw’ebikozesebwa: Okumala ebbanga abalunzi mu Uganda balaajana  lw’omutindo gw’ebikozesebwa naddala eddagala n’emmere. Singa ogula eddagala effu nga si ly’ettuufu oba eriyiseeko, kigenda kukufiiriza ssente olw’obulwadde bw’obadde
ojjanjaba obutawona ate nga n’enkoko zisobola okufa. Mu ngeri y’emu emmere eteri ya mutindo gamba ng’erimu obuwuka bw’obukuku Aflatoxin) busobola okuvaako enkoko zo okukona bweziba za nnyama ne zituuka wiiki 3-4 kwewandigitundidde nga ziringa
za wiiki emu ate n’okulwaza abantu b’oziguzizza. Abakugu: Mu kulunda enkoko
nga bizinensi, kyandibadde kya makulu okufuna omukugu mu
bulamu bw’enkoko gw’otambulanaye osobole okuyambibwa singa ofuna obuzibu bw’obulwadde bwonna obubaluseewo ku faamu. Okulemwa okufuna
omukugu amanyi ky’akola mu budde, kisobola okukuviirako okufiirwa enkoko zo.
Abakozi: Okufuna abakozi abeesigwa kikyali kusoomooza mu kulunda n’okulima mu
Uganda. Noolwekyo beera mwegendereza mu ngeri gy’okwataganyamu abakozi ku f faamu kuba bano basobola okukufiirwa olw’obutakola kye bateekeddwa kukola ng’okuziwa amazzi n’emmere mu budde, okugema, okuyonja n’ebirala. Mu
ngeri y’emu basobola okukubba okutandikira ku mmere, ddagala, enkoko zennyini
naddala abalundira wansi, okutwala amagi nga bagaasizza mu kalimbwe n’ebirala. Wano
olina okussaawo enkola ez’enjawulo ezikusobozesa okulondoola engeri ffaamu gy’ekolamu.