By’okola okuziyiza omulimu gwo okukosa obulamu bwo

ABANTU bangi bakola emirimu egy’enjawulo wabula nga tebafuddeeyo ku kiyinza kutuuka ku bulamu bwabwe singa baba tebakoze ekyo ekisaanidde okusobola okwekuuma nga balamu bulungi.
Okugeza abantu abamu batuula ekisusse ekikosa omugongo n’ebitundu by’omubiri ebirala nga tebamanyi. Abalala bakolera mu musana ssaako abo abakolera ku muliro omungi.
Eriyo abakolera mu bifo ebiwoggana nga bittattana amatu gaabwe n’obwongo. Abasitula ebizitowa nga emigugu n’ebirala nabo bali mu kattu.
Abasawo bawa amagezi ku by’olina okukola okwewala okukosebwa omubiri olw’omulimu gwo.
Dr. Charles Laaki, omusawo w’endwadde z’amagumba mu ddwaaliro e Mulago, alaga ebisaanye okukolebwa.
1 Omulimu gw’okuzimba. Wano olw’okuba mulimu okulinnya n’okusitula ebizitowa ssaako okukutama ekisusse, osaanye okwegendereza ennyo. Fuba okulaba ng’olina bye weekwatako nga olinnya obutakosa mugongo, ssaako okwebalirira ku bungi bw’ositula mu
kkalaayi oba ekidomola ky’ossaamu enkokoto n’ebirala. Wummulamu we kisaanidde okukkakkanya omugongo n’amagumba gonna okutwalira awamu, ate weemanyiize okukola dduyiro buli lw’ova ku mulimu okuyunga amagumba n’ebinywa. Muno mwe mugendera n’abantu abakola emirimu egy’okukutama oba okuweta omugongo nga abalima, abooza engoye, abalongoosa okukuuma obuyonjo nga abeera ku nguudo, abakola mu wooteeri n’abalala.
2 Abali mu makolero amanene mu bbugumu ne mu biwoggana. Wano weetaaga okwambala n’okukozesa engoye, giraavu, ebisaanikira amatu n’ebirala ebyetaagisa okukuuma nga tokoseddwa muliro na maloboozi galeekaana.
Okunywa ennyo amazzi buli kiseera omubiri obutakala kyetaagisa ku bakolera ku muliro.
Wano n’abafumba emmere n’ebyokulya ebirala bakwatibwako. 3 Abasawo abakola ku bantu oba abakola ku bisolo nga mulimu omusaayi, amalusu, entuuyo, omusulo, n’ebirala ebisobola okuyitamu obulwadde ne bubakwata. Okwambala giraavu n’engoye saako masiki ebitaasa ku kukwata mu bintu bino kikulu ddala ate n’okukozesa eddagala eritta obuwuka byonna bikutaasa obutalwala. 4 Abantu abakola nga batudde mu kifo kimu. Kino kizingiramu aba woofi isi naddala abakozesa kompyuta. Wano okosa amagumba, amaaso